Nieuwe Kamer krijgt gevoelige Koninkrijksdossiers op tafel

In dit artikel:

De Tweede Kamer die op 29 oktober wordt gekozen, krijgt meteen gevoelige Koninkrijkszaken op het bord. Als eerste stap heeft Aruba in Den Haag een Rijkswetsvoorstel ingediend voor een langverwachte geschillenregeling — een unicum: nog nooit eerder diende een van de Caribische landen zelf een Rijkswet in. Het voorstel wil juridisch vastleggen hoe conflicten tussen de Caribische landen en de Rijksministerraad worden opgelost; een verplichting die sinds 2010 in het Statuut staat maar waarover nooit overeenstemming bestond. De Arubaanse premier bracht het voorstel in, terwijl de gevolmachtigde minister afwezig was.

Naast deze regeling liggen herzieningen van de Wet openbare lichamen BES (WolBES) en de Wet financiën BES (FinBES) klaar. Een centraal twistpunt is de toekomst van de Rijksvertegenwoordiger op Bonaire, Saba en Sint-Eustatius: de lokale kabinetten willen die positie schrappen omdat zij die zien als een instrument dat te veel macht bij Nederland concentreert. Op Aruba speelt tegelijk discussie over de Rijkswet HOFA, waarmee Nederland toezicht op Arubaanse begrotingen wil verankeren — critici zien daarin aantasting van de autonomie sinds 1986.

In Nederlandse verkiezingsprogramma’s komt het Koninkrijk als structureel onderwerp nauwelijks meer terug: veel partijen laten eerdere voorstellen voor meer gelijkwaardigheid of stemrecht voor Caribische Nederlanders los. Alleen GroenLinks-PvdA pleit nog voor Tweede Kamerstemrecht voor inwoners van de Caribische landen, en nieuwkomer NSC steunt de geschillenregeling. De Raad van State waarschuwde dat het Koninkrijk alleen werkt met wederzijds vertrouwen en gelijkwaardigheid; of de nieuwe Kamer daarop inzet, is onzeker.