Haags ingrijpen in de Caribische luchtvaart: wordt het medicijn erger dan de kwaal?
In dit artikel:
Het voornemen van Den Haag om een Public Service Obligation (PSO) in te voeren voor interinsulaire luchtverbindingen wekt op Sint‑Eustatius en Saba veel hoop — maar die hoop is volgens de auteur waarschijnlijk verkeerd gericht en mogelijk schadelijk. Een PSO is in wezen een overheidstender waarmee een overheid routes aanwijst die commercieel niet levensvatbaar zijn en vervolgens één maatschappij exclusieve vliegrechten en vaak compensatie toekent. Het instrument is bedoeld om aanbod te garanderen, niet om concurrentie aan te jagen.
Op de BES‑eilanden betekent dat in de praktijk waarschijnlijk één vaste aanbieder, en niet meer keuze voor reizigers. Winair heeft al het benodigde materieel, vergunningen, infrastructuur en politieke verankering om een PSO‑aanbesteding te winnen; nieuwkomers zoals SXM Airways, Z Air of het recent opgerichte Dutch Caribbean Islandhopper (DCI) hebben weinig kans. Voor Statia is dat pijnlijk: DCI is nog pril maar potentieel relevant, en een PSO‑contract dat exclusiviteit verleent zou zo’n initiatief juridisch onbruikbaar kunnen maken.
Ook voor de ABC/Benedenwindse eilanden is de waarschuwing ernstig. Daar is de markt voller en bestaat al echte concurrentie tussen maatschappijen als Divi Divi Air en Z Air, met Winair als bijspeler. Het invoeren van een exclusief PSO‑regime kan snel één van die maatschappijen doen verdwijnen en tientallen jaren aan marktontwikkeling en prijsdruk tenietdoen. De schrijver verwijst naar de eerdere ALM‑monopolie‑ervaring als precedent: staatsgedragen monopolies leidden toen tot hoge tarieven en weinig prikkel tot verbetering — iets wat huidige regionale carriers juist hebben weten te doorbreken.
Praktisch gevaar: zodra een maatschappij juridisch alleenrecht heeft, verliest de overheid enige dwangmiddelen. Een private exploitant kan hogere subsidies vragen of vertrekken; zonder alternatieven zitten eilanden zonder verbinding of moeten meer belastinggeld inzetten. Concurrenten die door de PSO uit de markt zijn gedrukt, keren niet snel terug; een nieuwe maatschappij opbouwen kost jaren.
Kortom: bewoners snakken naar betere en goedkopere vluchten, maar een PSO zal waarschijnlijk niet leiden tot meer spelers of lagere prijzen. Integendeel: het risico bestaat dat het de huidige machtsverhoudingen verankert en veelbelovende nieuwe initiatieven verstikt. De oproep luidt: wees terughoudend met een reflexmatige PSO‑invoering en weeg de onbedoelde effecten zorgvuldig af.